رقابت انسان و دام در تصاحب منابع پایه
بررسی تاریخ جوامع انسانی نشان می‌دهد مشكل تامین غذا از چالش‌هایی است كه هنگام با پیدایش، رشد و تكامل گروه‌های انسانی، همواره وجود داشته و ذهن انسان را به خود معطوف داشته است از لحاظ جامعه‌شناختی نیز، اساسا شیوه‌های تامین و تولید غذا در جوامع انسانی، تعیین‌كننده نوع ساختار و شاخصه جوامع انسانی در هر دوره است.
هر چند بحران غذا در ادوار گذشته، شرایط خاص خود را نشان داده، اما روند افزایش جمعیت و محدودیت منابع پایه (آب و خاك) در دهه‌های میانی قرن بیستم، باعث گردیده كه حل این مشكل به طور جدی در دستور كار دانشمندان، مدیران جوامع و همه دست‌اندركاران قرار گیرد. در این راستا سازمان خوار و بار و كشاورزی ملل متحد FAO امنیت غذایی جوامع را از اهم وظایف دولت‌ها و مدیران جوامع قلمداد نموده است. براساس آمار منتشره هم‌اكنون نزدیك به یك میلیارد نفر از جمعیت كل جهان در گرسنگی و فقر غذایی به سر برده و این مشكل سازمان فائو را بر آن داشت تا سال 2006 را به عنوان سال امنیت غذایی نامگذاری نموده و طی دستورالعمل‌هایی همه دول دنیا را به بالا بردن ضریب امنیت غذایی وادارد.
در همین حال كه بخش عظیمی از مردم جهان در فقر غذایی بسر می‌برند بخش انبوهی از تولیدات مواد غذایی در دنیا به شكل ضایعات از چرخه مصرف جدا شده و علاوه بر زیان‌های مادی تاثیر به سزایی نیز در آلودگی محیط زیست دارند. برابر آمار منتشره ضایعات در بخش كشاورزی و صنایع تبدیلی وابسته نزدیك به 25 درصد است و این یعنی یك چهارم كل تولیدات مواد غذایی!
حال سوال اینجاست كه با دو مشكل بالا چه باید كرد؟
آسیب كشت علوفه به تامین اقلام استراتژیك
در اینجا لازم است نكته دیگری نیز یادآور شویم و آن اشاره به این نكته است كه هم‌اكنون بخش زیادی از منابع اصلی یعنی آب و خاك به كشت علوفه برای دام‌ها اختصاص یافته است. برابر آمار منتشره سازمان جهاد كشاورزی، حدود 27 درصد از كل اراضی قابل كشت در كشور ما به كشت علوفه اختصاص دارد و این امر مشكل تامین اقلام استراتژیك مانند گندم و برنج را تشدید نموده است.
بنابراین ضروریست چاره ای اندیشیده شود و گروهی از پژوهشگران در كشورهای مختلف، اقدام به تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه نموده‌اند منطبق بر شرایط خاص و تولیدات همان كشورهاست. به عنوان مثال محققین كشور اوگاندا در مركز تحقیقات دام و تغذیه این كشور اقدام به مطالعه اثر استفاده از ضایعات حاصل از كارخانجات چای در خوراك دام و طیور نموده و به نتایج قابل توجهی دست یافته‌اند. براساس نتایج این تحقیق، اضافه نمودن سطوح مختلف ضایعات چای تا مقدار 5 درصد در خوراك دام موجب عملكرد بهتر و طبیعی دام بوده و اقتصادی نیز است. اوگاندا یكی از كشورهای اصلی تولید كننده چای در قاره آفریقا می‌باشد. در كشور ما نیز سطوح بالایی از ضایعات در بخش كشاورزی و صنایع تبدیلی وجود دارد. آمار منشتر شده حاكی از آن است كه این ضایعات حدوداً 30-25 درصد است و مدیریت این ضایعات می‌تواند تحول عظیمی در اقتصاد كشور و كاهش قیمت خوراك دام و افزایش تولیدات دامی و همچنین عامل مهمی جهت جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی باشد. ضایعات در هنگام برداشت پس چرا مزارع، تولیدات درجه دو و سه، ضایعات انباری، ضایعات صنایع تبدیلی و حتی ضایعات میادین میوه و تره‌بار، حجم بالایی را از تولیدات كشاورزی به خود اختصاص داده كه در حال حاضر به عنوان زباله به محیط زیست اضافه شده و مبالغ زیادی هزینه جهت جمع‌آوری آنها صرف می‌گردد. در همین راستا شركت بهار دانه شیراز با استفاده از نظر كارشناسان مختلف و تهیه طرح‌های عملیاتی در خصوص تبدیل ضایعات كشاورزی و صنایع تبدیلی به خوراك دام و طیور اقدامات قابل توجهی انجام داده كه در صورت مساعدت مدیران به شكل فراگیری از ضایعات یادشده جهت تولید خوراك دام با كیفیت و قیمت مناسب استفاده می‌گردد.
اقدامات انجام شده :
این شركت كه در استان فارس (شهرستان شیراز) قرار دارد، در بدو امر با مطالعه بر روی موارد یادشده و با توجه به تولید انبوه خرما در كشور، مطالعاتی در خصوص تولید پودر هسته خرما انجام داد كه نتایج آن بسیار قابل توجه است.
برابر آنالیزهای انجام‌شده پودر هسته خرما دارای مقادیر قابل توجهی، پروتئین و انرژی و مواد معدنی و ویتامین می‌باشد در صورت قرار گرفتن در فرمولاسیون خوراك در تولیدات صنعتی منجر به خوش خوراكی و هضم بهتر و متعادل گردیدن ضریب تبدیل خوراك تولیدشده می‌گردد.
پس از انجام این مطالعات و اخذ نتیجه اقدام به تهیه راه اندازی یك خط تولید مدرن با تكنولوژی روز دنیا جهت تولید پودر هسته خرما با همكاری كارشناسان تغذیه و متخصصین مربوطه و تحت نظارت اداره كل دامپزشكی استان فارس نمودیم كه در حال حاضر این محصول با اسم تجاری فونیكس به بازارهای داخلی و كشورهای حوزه خلیج فارس عرضه می گردد.
این محصول دارای 8 درصد پروتئین 4791 KCAL انرژی و 1/7 درصد چربی خام و فیبر 17 و عاری از هر گونه عوامل بیمارزا است.
اقدام بعدی ما در این شركت احداث كارخانه دیگری جهت استفاده فراگیر از سایر ضایعات بخش كشاورزی و صنایع تبدیلی است كه طرح توجیهی آن توسط كارشناسان تهیه و به اداره كل تعاون و سازمان جهاد كشاورزی استان فارس ارائه گردیده است.
در همین جا از استاندار محترم استان فارس و سایر مسئولان تقاضا داریم با توجه به پتانسیل‌های استان در بخش تولیدات دامی و نیاز مبرم به خوراك دام و طیور مساعدت نمایند و با اختصاص اعتبار مورد نیاز طرح ما را در انجام این وظیفه و همچنین در راستای سیاست‌های دولت كریمه جهت تولید و اشتغال‌زایی یاری رسانند.
مطمئنا راه‌اندازی این واحد جهشی در صنعت استان و بخش تولید خوراك دام و طیور در جهت بالا بردن كیفیت و پائین آوردن قیمت است.
*مدیرعامل شركت تعاونی تولیدی بهاردانه شیراز |