ارزیابی جیره با سنجش نیتروژن اوره شیر ((  MUN : Milk  Urea   Nitrogen :

نیتروژن اوره شیر ابزاری مفید برای ارزیابی پروتئین و وضعیت انرژی جیره است كه به مدیران دست اندركار تغذیه دام و جیره نویسی اجازه می دهد كه درصد پروتئین مورد نیاز جیره را در حد متعادل ،حفظ نمایند . سطح بالاتر و یا پایین تر از حد لازم پروتئین و یا عدم توازن نسبت انرژی به پروتئین ، بازده خوراك را كاهش و با تولید شیر پایین تر و افزایش هزینه های خوراك ،‌موجب كاهش سود‌آوری می گردد. تجزیه و تحلیل مقدارMUN   برای شناسایی مشكلات بالقوه در برنامه تغذیه مورد استفاده قرار می گیرد .

مقدار  MUN،‌انعكاس دقیقی از میزان نیتروژنی است كه گاو جذب كرده ، اما برای رشد و تولید شیر مورد استفاده قرار نگرفته است و وارد محیط زیست شده است .زمانی كه گاو پروتئین مصرف می كند ،‌پروتئین در شكمبه به آمونیاك تجزیه شده وبه صورت اسیدهای آمینه وپپتیدها در روده كوچك جذب می شود ویا ازطریق مدفوع دفع می گردد . كبد آمونیاك اضافی را به اوره تبدیل می كند كه اوره آزادانه در سراسر غشای سلولی منتشر می گردد و وارد خون می گردد ( ازت اوره ای خون یا  ( BUN.

 اگرمقدار  BUN  بالا باشد MUN هم بالاست وبرعکس. در نتیجه غلظت  MUNنشان دهنده غلظت اوره خون است . درصد بالای MUN نشان دهنده این است كه پروتئین خوراك به هدر رفته و همراه با دفع ، نیتروژن اضافی وارد محیط زیست شده است .كه این امر می تواند به علت مصرف زیاد پروتئین ویا كمبود انرژی  مورد نیاز باكتری ها ی شكمبه ، بوجود آید که در نتیجه  اوره حاصل از هضم پروتئین مصرف نشده و وارد جریان خون گردیده است . پایین بودن غلظت MUN نشان دهنده درصد پایین پروتئین جیره می با شد.

عوامل تغذیه ای موثر برمیزان MUN :

1-    تغذیه بیش از حد پروتئین خام در جیره .

2-    تغذیه بیش از حد پروتئین های قابل تجزیه و غیر قابل تجزیه در شكمبه ، حتی اگر پروتئین خام جیره نرمال باشد .

  3-    اسیدوز در شكمبه ،‌رشد پروتئین های میكروبی را مهار می نماید و میزان آمونیاك افزایش می یابد .

4-     كمبود كربو هیدراتهای قابل هضم وغیر فیبری جیره مانند نشاسته وقند .

درهرگله مقدار MUN بسته به زمان تغذیه و زمان شیردوشی ، روش تغذیه ای TMR ودمای محیط ،متغییر است .

در گاوهای هلشتاین مقدارMUN به طور معمول در حدود 0.19 درصد از 3.2 درصد كل پروتئین شیر طبیعی است که کمتر از سایر نژادهااست  .میانگین ارزش ازت اوره ای شیر ،   12تا 16 میلی گرم در هر دسی لیترمی باشد . و  این محدوده طیف خوبی برای رفع نیازهای پروتئینی گاو و باكتری های شكمبه می باشد . كمتر و یا بیشتر از این محدوده  نیاز به ، بررسی وتغییر مقدار پروتئین و بالانس نسبت انرژی و پروتئین جیره دارد.

 گروه تحقیق وتوسعه کارخانه خوراک دام خراسان