تغذیه و مدیریت گاو خشک ( بخش اول )

مقدمه

برای موفقیت در امر پرورش گاو شیری ، پرورش دهنده بایستی بر اجرای تمامی جنبه های مدیریتی تسلط یابد 0 از آنجاییکه تصمیمات اتخاذ شده در این دوره اثرات زیادی بر تولید شیر وسلامتی دام در دوره شیردهی بعدی دارد 0 پس در این دوره تغذیه و مدیریت دام به نحو صحیح اهمیت دارد 0 برنامه مدیریت گاو خشک بایستی در جهت دستیابی به اهداف ذیل طراحی شود:

تغذیه صحیح گوساله در حال رشد، نگه داشتن وضعیت بدنی در شرایط مناسب ، آماده سازی غده پستان برای دوره شیردهی ، آماده نمودن دستگاه گوارش برای دوره شیردهی بعدی و به حداقل رساندن بیماریهای گوارشی متابولیکی و عفونی در دام 0 این مطلب در ذهن سپرده شود که در هنگام تنظیم اهداف برای گاو شیری خشک استفاده از یک روش تنها برای تمامی گاوهای شیری مناسب نیست 0 بایستی مدیران با استفاده از مهارت و تجربه به نحو مناسبی برنامه کلی را تنظیم نمایند0 در هنگام تهیه و تنظیم برنامه های مدیریتی مربوط به گاو خشک بایستی عواملی از قبیل تولید شیر درگذشته ، وضعیت بدنی دام در دوره خشکی ، تاریخچه سلامتی دام در گذشته و سن دام را در نظر گرفت 0

اهداف دوره خشکی در دام :

هدف از دوره خشکی ایجاد فرصتی برای پستان جهت تولید مجدد بافت ترشحی و امکان بهبودی دستگاه گوارش ازتنشهای ناشی از مصرف مقادیر زیادی از خوراک می باشد 0 تحقیقات، درستی اهمیت دوره خشکی را که شامل استفاده از دو مرحله یکسان می باشد را نشان داد0 اولین مرحله از دوره خشکی پیوستگی تولید شیر در طی اولین دوره شیردهی می باشد 0 گاوهایی که به طور پیوسته دوشیده شدند تولید شیر آنها در اوج تولید شیر در دومین و سومین دوره شیردهی با تولید شیر در اوج تولید در اولین دوره شیردهی یکسان بود 0 گاوهایی که دوره خشکی آنها 60 روز است از لحاظ تولید در اوج تولید شیردهی در دومین دوره شیردهی در حدود 5/4 کیلو بیشتر تولید کردند 0 75 درصد از گاوها به طور مداوم و متوسط دوشیده شدند همانطوریکه آنها در دومین دوره شیردهی مقدار شیر بیشتری تولید نمودند و 62 در صد از گاوها که تولید بیشتری داشتند آنهایی بودند که یک دوره خشکی 60 روزه داشتند 0 در پایان سومین دوره شیردهی تمامی گاوها برای مدت 60 روز خشک شدند 0 آن دسته از گاوها که بدون سپری نمودن دوره خشکی ، شیر تولید می کردند بهبود یافت و تولید آنها در طی دوره شیردهی چهارم نسبت به آنهاییکه در بین هردوره به مدت 6 روز خشک می شدند شیر بیشتری تولید نمودند 0

طول دوره خشکی

هدف از دوره خشکی بدست آوردن توازن بین سود ناشی از تولید نفع ناشی از به درازا کشیدن دوره شیردهی بدون هیچگونه کاهش در تولید و سودهی در دوره شیردهی می باشد و اینها نتایج روزهای کم دوره خشکی می باشد 0 طول مطلوب دوره خشکی از یک گاو به گاو دیگر متفاوت است 0 توصیه کلی در مورد طول دوره خشکی 45 تا 60 روزه می باشد که این مدت با بیشترین تولید همراه است 0 چنانچه طول دوره خشکی از 45 روز کمتر و یابیشتر باشد این حالت موجب کاهش در دوره شیردهی بعدی می شود 0 کمی طول دوره خشکی امکان بهبود مناسب پستان را بوجود نمی آورد و زیادی طول دوره خشکی منجر به چاقی گاوهای خشک می شود 0 نتیجه کلی در هردو حالت کاهش تولید شیر در دوره شیردهی می باشد 0 در هنگامیکه طول دوره خشکی کمتر از 45 یا بیشتر از 60 روز باشد خسارت اقتصادی در تولید به ازای هر گاو 3 دلار می باشد 0 هدف عملی از دوره خشکی این است که به احتمال 70 تا 80 در صد طول دوره خشکی را به 40 تا 70 درصد برساند 0

خشک نمودن گاوها

روش توصیه شده برای خشک نمودن گاوها قطع ناگهانی دوشش می باشد 0 در این حالت نبایستی برای مدت زمان متعددی گاوها را بطور کامل دوشید یا آنکه در زمانهای دیگر بصورت جزئی تا خشکی کامل دوشیده شوند 0 این عمل بطور واقعی مراحل خشک نمودن گاوها را به تاخیر خواهد انداخت و ممکن است شیوع عارضه ورم پستان را افزایش دهد 0 فشار شیر موجود در پستان در خشک نمودن گاو کمک می کند 0 در صورتیکه یک گاو روزانه بیش از 18 کیلو شیر تولید می کند ، ممکن است لازم باشد مدتی قبل از خشک شدن ، مقدار مصرف خوراک این گاو کاهش یابد کاهش مصرف خوراک به میزان 50 تا 70 درصد بطور موثری مقدار ارائه مواد مغذی رابه پستان کاهش می دهد و باعث کاهش تولید شیر می شود 0

پیشگیری و درمان ورم پستان

گاوها در دومرحله که شامل اولین هفته از خشکی و یک هفته قبل از زایمان می باشد برای ابتلا به عفونتهای درون پستانی آمادگی دارند 0 تحقیقات نشان داده است که 40% از تمامی مشکلات عفونی از دوره خشکی سرچشمه می گیرد ضمن اینکه درمان تمامی غدد پستانی را با یک محصول مناسب در دوره خشکی توصیه می کنند0 بایستی بعد از درمان نیز مایع ضد عفونی پستانها را مورد استفاده قرار داد و بایستی دامها را بطور روزانه یا هفتگی یا از زمانی که غده پستانی دچار مشکل شده و تولید شیر انجام نمی گیرد ، مورد بررسی قرارگیرد 0 گاوهایی که در طی دوره خشکی دارای پستانی سخت و متورم هستند به درمان بیشتری نیاز دارند 0 در حقیقت جهت جلوگیری از بروز عفونتهای جدید درمان گاوهای خشک بهترین فرصت را برای معالجه حالت تحت بالینی ورم پستان بوجود می آورد0 درمان گاو خشک در از بین بردن عوامل بیماریهای مسری همانند استرپتوکوکوس اگالاکتیا و استافیلو کوکوس ائوریوس موثر می باشد 0 با این حال بسیاری از محصولات مربوط به درمان گاو خشک بطور قابل قبولی بر علیه بیماریهای محیطی و استرپتوکوکوسی موثر هستند و ممکن است آنها برعلیه باکتری کلی فرم همانند اشرشیا کلی موثر نباشند 0 ایجاد یک محیط تمیز و خشک برای گاوها بهترین عامل برای حفاظت دام در برابر عوامل بیماری زای محیطی در دوره خشکی می باشد 0

وضعیت بدنی مناسب

درطی دوره خشکی بایستی وضعیت بدنی گاو شیری درحد مناسبی باشد 0 شرایط بدنی گاو در هنگام نزدیک شدن به دوره خشکی بهترین شاخص برای مدیریت گاو از دوره انتقال به گروه گاوهای غیر شیرده می باشد 0 در دوره خشکی گاوها بایستی نمره وضعیت بدنی 5/3 را داشته باشند مبنای عمل ( خیلی لاغر) تا 5 ( خیلی چاق ) می باشد ، گاوهای لاغر را بایستی جهت ذخیره مواد مغذی در بدن و ساخت برخی از ذخائر بدن به اندازه کافی تغذیه نمود 0 بطور مطلوب گاوهای موجود در دوره خشکی نبایستی نمره بدنی بیش از 25/0 تا 5/0 را بدست آورند ، گاوهای شیرده نسبت به گاوهای خشک برای کسب وضعیت بدنی مناسب به میزان 25/0 بیشتر از انرژی استفاده می کنند0 بنابراین درصورت نیاز به اضافه وزن بهترین زمان برای این عمل اواخر دوره شیردهی می باشد 0 گاوهای خشک چاق نسبت به گاوهای خشک با وضعیت بدنی مناسب استعداد بیشتری برای ابتلا به جابجایی شیردان ، خیز پستان ، کتوز و دیگر مشکلات مربوط به سلامتی می باشد 0 گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی دارند و به دوره خشکی وارد می شوند را نبایستی بطور متناوب در معرض استفاده از یک جیره قرارداد 0 تحقیقات نشان داده است ، تغذیه گاوهای خشک برای کاهش وزن منجر به ایجادکبد چرب ، کتوز ودیگر عوارض می شود 0 نمره وضعیت بدنی در گاوهای شیری خشک بهترین ابزار برای مدیریت موثر در گله و کاهش شیوع ناراحتیهای متابولیکی در هنگام زایمان است 0

برگرفته از نشریه علمی آموزشی و ترویجی شرکت تعاونی گاوداراران صنعتی خراسان