نكات عمومی كه در تغذیه گاوهای شیری باید رعایت شوند:

1-     گاوها را بر اساس مرحله شیر واری یا میزان تولید دسته بندی نموده و بر اساس نیازهایشان تغذیه نمائید.

2-     در طول سال از برنامه تغذیه ای كه اقتصادی و بالانس شده باشد و بتواند نیازهای حیوان را برآورده نماید استفاده كنید.

3-    جهت مصرف حداكثر میزان خوراك اختصاصی ،خوشخوراكی جیره مد نظر بوده و برای این منظور از اقلام خوراكی متنوع با كیفیت خوب استفاده نمایید . برای حصول به این امر میتوانید از خوراک آماده کارخانجات خوراک دام که دارای استاندارد های لازم جهت تولید خوراک دام هستند با استفاده از نظر دامپزشک و متخصصین این صنعت استفاده نمایید .

4 - دستگاه گوارش گاوها از قسمتهای بسیار فعال بدن هستند برای كار بهتر این دستگاه از دادن مواد معین غافل نباشید.

5- دفعات خوراك دادن به گاوها را تنظیم نموده و مطابق برنامه عمل نمایید.

 6- گاوها علاقه خاصی به استفاده از علوفه های تازه و آب دار دارند در صورت در دسترس و ارزان بودن در تغذیه آنها به كار ببرید.

 7- تركیبات مواد مغذی اقلام خوراكی متنوع و متغیر است با آنالیز آزمایشگاهی آنها از اجزاء مواد مغذی جیره فرموله شده اطمینان حاصل نمایید.

 8- آب تمیز ،سالم و گوارا به صورت دائمی در اختیار گاوها قرار دهید.

9- شرایط محیطی مناسب مخصوصا در فصول تابستان و زمستان را برای گاوها فراهم كنید.

10- هرگونه تغییر در جیره غذایی را بتدریج به انجام رسانید.

11- از جیره های مخلوط استفاده كنید(كنسانتره+علوفه)

12- ضمن خشبی بودن علوفه ، علوفه مصرفی نباید به قطعات ریز تبدیل شوند .

13- تدابیر لازم جهت به حداقل رسانیدن پرت ،خوراك را به عمل آورید.

14- جهت اطمینان از میزان كافی خوراك مصرفی ،در جیره حد اطمینان(Allowance )را مد نظر گیرید.

15- ضمن اختصاص دادن كارگران دلسوز و وظیفه شناس جهت رسیدگی به تغذیه گاوها ،كارگران این بخش را به دفعات عوض نكنید 0

16- تغذیه از مواد بو دار را در 5/0 تا 2 ساعت قبل از شیر دوشی یا بعد از شیر دوشی به انجام رسانید

17- علوفه ها را به مدت طولانی ذخیره ننموده و در موقع مصرف از عدم وجود كپك و قارچ زدگی و اجسام خارجی مطمئن شوید.

18- برای مقابله با عوارض مصرف جسم خارجی و آهن ، هر گونه خوراک آماده و علوفه را قبل از مصرف از طریق مگنت و آهنربا های قوی عبور داده تا اطمینان بیشتری حاصل نمایید. .

19- برنامه مبارزه با انگلها بخصوص انگلهای دستگاه گوارش را با جدیت پی گیری كنید.

20- در موقع استفاده از جیره های حاوی ذرات ریز یا آردین به منظور بازده بهتر خوراك مصرفی و جلوگیری از ضایعات تنفسی از مواد خیس كننده و چسباننده نظیر چربی یا ملاس استفاده كنید.

تغذیه دوره ای گاوهای شیری

 تغذیه دوره ای یا مرحله ای عبارت است از طراحی برنامه های تغذی ای گاوها بر اساس میزان تولید ،مصرف غذا ،تغییر وزن بدن و زایمان منحنی تولید در گاوهای شیری بصورت زیر می باشد:

چگونگی تغییرات تولید شیر وزن بدن و ماده خشك مصرفی در دوره های شیر دهی و خشك

1-     دوره اوج شیردهی گاو

2-     دوره حداكثر مصرف ماده خشك

3-     دوره افزایش اندوخته های بدن(افزایش وزن گاو)

 4 – دوره خشك (2 ماه پایانی آبستنی) براساس این منحنی پنج مرحله برای تولید حیوان به شرح ذیل در نظر گرفته می شود. 5- گروه گاوهایی كه دوره خشكی آنها رو به اتمام است. با توجه به این مراحل ،برنامه های تغذیه ای اختصاصی جهت تولید بیشتر و نگهداری سالم گاوهای شیری اعمال می گردد.

1-برنامه های تغذیه ای در مرحله اول تولید

پس از زایش ،تولید شیر به سرعت افزایش می یابد و در 6 تا 8 هفته،به بیشترین مقدار می رسد،اما مصرف غذا نسبت به نیازهای تولید،افزایش نمی یابد،به گونه ای كه بیشترین مقدار مصرف ماده خشك،12 تا 15 هفته پس از زایش خواهد بود.از این روز بیشتر ماده – گاوهای شیر ده برای 8 تا 10 روز هفته،در حالت تعدل منفی انرژی خواهند بود.گاوهای پر شیر احتمالا تا هفته بیستم و یا بیشتر ،در تعادل منفی انرژی خواهند بود. گاو شیرده،كمبود انرژی دریافتی برای تولید شیر را از اندوخته های بدن تامین كرده و در این دوره ،از وزن آن كاسته می شود،بحرانی ترین دوره تغذیه گاوها ی شیرده،از زمان زایش تا اوج شیردهی است.هر كیلو گرم افزایش شیر در این دوره،200 كیلوگرم شیر بیشتر در كل دوره شیر دهی را در پی خواهد داشت

در این دوره رعایت نكات ذیل ضروری است:

 - از تغییرات ناگهانی و سریع كه موجب ناراحتی های گوارشی می شود خودداری نموده و تغییرات تدریجی را دست كم دو هفته پیش از زایش آغاز نمائید.

- از افزایش كنسانتره تا موقع برطرف شدن تنشها ی مربوط به زایش خودداری نموده و سطح آن را در حدی نگهداریدكه گاو شیر ده با دریافت حداقل مقدار ADF (18 تا 19 درصد)ضمن برخورداری از سلامتی دستگاه گوارش ،شیر با كیفیتی،نیز تولید كند.میزان مصرف كنسانتره نباید بیش از 5/2 درصد وزن بدن باشد.تعداد دفعات تغذیه ای كنسانتره باید افزایش یافته و هر بار با مقدار اندكی كنسانتره تغذیه شود.

- دقت كافی در مورد تامین مورد نیاز گاو شیرده و نسبت صحیح آن با انرژی كه میزان قابل توجهی از آن از اندوخته های چربی بدن تامین می شود اعمال نمائید،در این مرحله از مواد ازته غیر پروتئینی صرف نظر كنید و از منابع پروتئینی با تجزیه پذیری كم در شكمبه استفاده نمائید.

- با استفاده از علوفه های مرغوب و با كیفیت خوب و عوامل اشتها آور مصرف ماده خشك را افزایش دهید.

- سعی كنید علوفه های مورد تغذیه به قطعات ریز خرد نشوند و در صورت الزام به استفاده از چنین علوفه هایی برای حفظ تعادل PH شكمبه و كاهش اسیدوز و دیگر ناراحتی های گوارشی از بافرهای شیمیایی نظیر بی كربنات سدیم استفاده كنید.

 - عوامل استرس زا نظیر واكسیناسیون-سم چینی- حمام ضد كنه و... را به بعد از سپری شدن اوج شیر دهی موكول كنید.

- در مورد استفاده از مكمل نیاسین كه ممكن است از دوره خشك آغاز شده باشد،باید برای گاوهای پر شیر ادامه یابد،در این حالت مصرف غذا احتمالا بیشتر و احتمال بروز كیتوز ،كمتر خواهد بود.

- با تغذیه از مكمل های پر انرژی نظیر چربی و ملاس مصرف انرژی را بالا ببرید.

2-مدیریت تغذیه ای در مرحله دوم شیردهی

 در این دوره گاو مرحله حساس پیك (Peak ) با حداكثر تولید را سپری كرده و واكنشهای حیوان به حالت عادی برگشته و می تواند در صورت برخورداری از جیره متوازن تواتایی های تولیدی خویش را بروز دهد در این مرحله مدیریت گاوداری،گاوهای مورد نظر را از لحاظ وضعیت بدنی بررسی نموده و در صورت برخورد با موارد غیر عادی نظیر رشد بی رویه گاوها و یا به لاغری بیش از حد آنها در صدد اصلاح جیره برآمد.

3-مدیریت تغذیه ای در مرحله آخر شیر دهی

مدیریت تغذیه ای گاوهای شیرده در این دوره آسانتر از مراحل دیگر است،زیرا در این مرحله مصرف مواد غذایی بیشتر از نیازهای تولید شیر بوده و تولید شیر رو به كاهش است،نكاتی كه مد نظر مدیریت گاوداری باید باشد عبارتند از:

- كاهش وزن ایجاد شده در آغاز دوره شیر دهی ،باید به گونه ای جبران شود كه گاو ،در آغاز دوره خشك،از وزن مناسبی برخوردار باشد.

- تلیسه های جوان ،نیاز ویژه ای برای رشد دارند،بنابراین برای ایجاد رشد در تلیسه های 2 ساله،20 درصد و برای 3 ساله،10 درصد از مواد غذایی،بیشتر از مقدار مورد نیاز برای نگهداری منظور شود.

- با توجه به غذای كم به مواد مغذی ،می توان نسبت علوفه به كنسانتره را افزایش داده و با استفاده از تركیبات ازت دار غیر پروتئینی هزینه های غذایی را كاهش داد.

- جهت خشك كردن گاوها در پایان این مرحله ،می توان غذا و آب مصرفی را محدود نمود.

4-     مدیریت تغذیه ای گاوهای خشك

 به منظور آماده سازی گاو برا ی شیر دهی بعدی،باید یك دوره خشك در نظر گرفته شود.با در نظر گرفتن یك دوره خشك 60 روزه،تولید در شیردهی بعد،برای یبیشتر ماده گاوها،بهینه خواهد بود. اگر دوره خشك،كمتر از 40 روز باشد،بافت پستان زمان كافی برای بازسازی نداشته و در نتیجه ،تولید شیر در شیر دهی بعد،ایده آل نخواهد بود. اگر دوره خشك،بیش از 70 روز باشد،گاو بیش از اندازه چاق می شود،در حالی كه تولید شیر در شیردهی بعد،بیشتر نبوده و دشواری های چاقی نیز در پی خواهد آمد. گفته می شود كه بازدهی مصرف انرژی برای بافت سازی ،به هنگام شیر دهی بیشتر از دوره خشك است،از این رو باید كوشش كرد كه كاهش وزن گاو در هفته های پایان شیر دهی جبران گردد،بدین ترتیب افزایش وزن ماده گاو در دوره خشك،بیشتر مربوط به رشد جنین خواهد بود

مواردی كه در این مرحله در زمینه تغذیه گاوها در نظر می باشند عبارتند از:

- مصرف كلسیم باید به كمتر از 100 گرم در روز محدود شود و همزمان فسفر كافی در اختیار گاوها قرار گیرد (35 تا 40 گرم فسفر در روز برای نژادهای بزرگ)،كلسیم بیشتر ،به ویژه اگر جیره از نظر فسفر كمبود داشته باشد،احتمال بروز تب شیر را افزایش خواهد داد.

 - اگر علوفه ،كمبود سنیوم دارد،باید روزانه 3 تا 5 میلی گرم سلنیوم به ویژه هنگامی مصرف ویتامین E زیاد نباشد،موجب جفت ماندگی می شود.

 - از تغذیه مقدار زیاد مواد معدنی باید خودداری(به ویژه مخلوط بافرهای نمك های سدیم) و مصرف نمك طعام را باید به حداكثر 28 گرم در روز محدود كرد. مصرف زیاد نمك،موجب نگهداری آب در بدن و ایجاد خیز با ادم در برخی گاوها به ویژه تلیسه های شكم اول می شود.

                                                                                                  " واحد تحقیق و توسعه خوراک دام خراسان "