مقدمه:
بیشتر مناطق آب و هوای ایران در دوره طولانی خشكسالی كم كم در حال تغییر یافتن است كه توسط عوامل زیر مشخص شده است:
1- تخریب بیش از اندازه گیاهان طبیعی
2- جنگل زدایی
3- ریشه كن كردن گونه های قابل اشتعال برای سوخت
4- توسعه غیرقابل كنترل زمین های زراعی به زیان چراگاه ها
5- تخلیه سریع زمین های زراعی
6- استفاده از كوددهی برای گرم كردن مانند روستاهای زاگرس
7- گرسنگی دام ها
8- فرسایش خاك ها
9- كمبود آب به وسیله سیل یا بر اثر تبخیر بالا
10- انقراض مناطق بیابانی و نیمه بیابانی
این وضعیت رقت آمیز نتیجه بهره برداری بد و غیر قابل كنترل از همه منابع طبیعی توسط رشد جمعیت، فعالیت های كشاورزان و پرورش دام ها است. سطح زندگی عموما پایین و جدال روزانه آنها برای بقا تحت شرایط آب و هوای نامساعد است. مشكلات غذا دادن به دام روستاییان را با بحران روبرو كرده است. حل این مشكل بدون تغییر و اصلاح عمیق به عادت ها و ذهنیت مردم روستایی میسر نیست. به جز مناطق دارای توان زیست محیطی بالا، مناطق دیگر اساسا به فقدان سوخت دچار است كه باعث به عقب افتادن توسعه، تولیدات ویژه، كاهش عملكرد محصول در هكتار و به معرض خطر رساندن منابع طبیعی می شود. هدر رفتن منابع طبیعی سبب كاهش تلاش ها در توسعه تولیدات علوفه ای خارج از مراتع موجود می شود در نتیجه شرایط اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد.
اصلاح و احیا مراتع:
با عملیات اصلاح و احیا می توان وضعیت مراتع را جهت چرای دام بهبود بخشید. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری با اجرای پروژه های زیر تولید علوفه را با برنامه مدون طرح های مرتعداری افزایش می دهد:
1- عملیات مكانیكی برای ذخیره نزولات مانند شیارزنی در خطوط تراز (كنتور فارو)، چاله چوله كردن (پیتینگ)، گابیون و بندهای حاكی و ملاتی و ...
2- عملیات بیولوژیك مانند بذرپاشی، كپه كاری، بوته كاری و ...
3- توسعه آبیاری و كاربرد سیستمهای پیشرفته آبیاری با راندمان بالا
4- كودپاشی برای تقویت خاك و افرایش تولید علوفه
قیمت خرید شیر قیمت نابودی دامداراست
شیر و فرآورده های لبنی در تامین نیازهای پروتئینی جامعه سهم زیادی را به خود اختصاص می دهد. سرانه مصرف شیر در ایران 90 لیتر و در دنیا 170 لیتر است كه مقایسه این دو رقم تلاش زیادی را در جهت بهبود سرانه مصرف شیر می طلبد. بدیهی است كه افزایش مصرف سرانه شیر مرهون عوامل متعددی از جمله میزان تولید شیرمی باشد و چون هدف نگارنده این مقاله بحث در خصوص قیمت شیر است، الزاما به این موضوع پرداخته می شود.
طبق قوانین حاكم بر بازار خرید شیر از دامدار باید بر اساس توافق و قراردادی باشد كه هر دو طرف یعنی دامداران و كارخانه های تولید شیر از آن سود ببرند ولی در سالهای اخیر هرگز این توافق منطقی وجود نداشته و این اختلاف از آنجا ناشی می شود كه دامدار با توجه به هزینه های بالای تولید، قیمت خرید شیر توسط كارخانه ها را پایین تر از توجیه اقتصادی خود دانسته و ادامه روند مذكور را باعث استمرار ضرردهی و در نهایت تعطیلی واحدهای خود می دانند. طرح این مشكلات از سوی دامداران در حالی صورت می گیرد كه كارخانه های شیر از عملكرد خود در ارائه قیمت خرید شیر دفاع كرده و در اجرای آن تردیدی به خود راه نمی دهند .
به راستی در تعیین قیمت خرید شیر آیا وزارت بازرگانی - سازمان حمایت از مصرف كننده - وزارت جهاد كشاورزی – كارخانه های تولید شیر و تمام نهادها و ارگانهایی كه در این مهم دستی بر آتش دارند صحت هزینه های تولیدی كه از طرف دامداران ارائه می شود را می پذیرند ؟
اگر نقش نهادهای فوق در حد نظارت و تنظیم بازار بوده و تعامل بین دامدار و كارخانه شیر قیمت خرید را مشخص می كند علت اختلاف بین این دو چیست؟ در حقیقت نكته قابل توجه این است كه كارخانه های تولید شیر به هزینه تمام شده ای كه دامدار برای تولید شیر ارائه می دهد اعتماد نداشته و تمایلی برای پذیرش واقعیت از خود نشان نمی دهد یا اینكه برای تعیین قیمت خرید شیر تحلیل متفاوتی نسبت به دامدار دارد و آمار و ارقام خود را صحیح می داند. با نگاهی گذرا به وضعیت كارخانه های تولید شیر و فرآورده های لبنی به خوبی مشخص است كه این واحد ها در سال های اخیر رشد بسیار خوبی را تجربه كرده اند كه به عنوان نمونه می توان به تنوع خوب محصولات لبنی و ارائه خدمات این شركت ها به مشتریان خود اشاره كرد كه صد البته ناشی از عملكرد خوب مدیریت آنها می باشد . اما چگونه است كه طرف مقابل كارخانه شیر (دامداران) روز به روز در حال تضعیف شدن می باشند ! در این كه كارخانه تولید شیر و دامداران باید در كنار هم و نه در مقابل هم باشند كسی شكی ندارد ولی چه كسی پاسخگوی دامدار می تواند باشد ؟ تصور دامدار بر این است كه در این میان فقط كارخانه شیر است كه سود می كند و هم تولید كننده و هم مصرف كننده ضرر می كنند . چون كارخانه شیر را به قیمت پایین از او خریداری كرده و با قیمتی نزدیك به دو برابر قیمت فروش آن را به دست مصرف كننده می رساند !
شایسته است كه ترتیبی اتخاذ شود تا همه فعالان ودست اندركاران این صنعت با همدلی و همكاری و با یك كار كارشناسی دقیق به روشن شدن نكات مبهم این صنعت اهتمام ورزند .
|