گروه بندی به منظور افزایش تولید شیر و کاهش هزینه خوراک

( بخش اول )

مزایای بسیار زیادی در مورد گروه بندی گاوهای شیری از لحاظ به حد مطلوب رسیدن جیره آنها همزمان با پاسخ آنها به مصرف انرژی و جداسازی در مقابل تغییر جیره در طول دوره شیردهی وجود دارد 0 نخستین مزیت گروه بندی گاوها امکان مدیریت بر وضعیت بدنی در زمان حداکثر تولید شیر می باشد 0 جیره هایی که گاوهای خیلی چاق را محدود می کند که برای گاوها امکان دستیابی به توان تولید شیر خود را در زمان اوج تولید شیر بوجود نمی آورد و باعث کاهش تولید شیر سالیانه آنها می شود 0 همچنین گروه بندی امکان تقسیم مطلوب علوفه را بوجود می آورد که این امر می تواند هزینه خوراک را کاهش دهد و استفاده مفید از مواد مغذی را افزایش دهد و میزان دفع ازت را کم نماید این مزایا از مزایای مربوط به خوراندن یک نوع جیره به تمامی گاوهای شیری موجود در گله بزرگتر وبسیاری از گله های کوچکتر مهمتر می باشد 0

مقدمه :

با وجود تفاوتهای عمده درنیازهای تغذیه ایی و ساختار درونی بین گاوهای موجود درابتدا و انتهای دوره شیردهی بازهم بسیاری از پرورش دهندگان گاو شیری خوراندن متعدد جیره های کاملا مخلوط را به گاوهای شیرده بعد از ترک گروه گاوهای تازه زا ( یا بعد از زایمان ) ترک کرده اند 0 این امر به دلایل مختلف از قبیل آسایش و صرفه جویی در نیروی کار با میزان رشد سریع در طی مدت 10 سال اتفاق افتاده است 0 هدف از این مقاله شناسایی و بحث درباره عواملی است که بایستی آنها را در زمان ارزیابی فنون گروه بندی در مزارع خاص مورد توجه قرار داد می باشد 0

مدیریت وضعیت بدنی :

مهمترین دلیل توجه به خوراندن بیش از یک جیره به گاو شیرده مدیریت وضعیت بدن دام بدون محدودیت در تولید شیر می باشد 0 احتمال بالایی برای حذف گاوهای چاق در طی دوره شیردهی بعدی به دلیل اختلافات متابولیکی ، ضعف در سلامتی و ناتوانی در امرتولید مثل وجود دارد 0 در هنگامیکه فقط یک جیره مربوط به شیردهی به دام خورانده می شود پس دراین صورت بایستی جیره را برای جلوگیری از چاقی بیش از حددام در اواخر دوره شیردهی تنظیم نموده ولی با وجود این حالت جیره هایی که از ایجاد چاقی زیاد در دام جلوگیری می کنند میزان تولید شیر را در گاوهای پرتولید محدود می کند 0غالباً خوراندن یک جیره به تمامی گاوهایک حالت میانه بین تولید بیشتر شیر در اوج دوره شیردهی و مدیریت وضعیت بدنی دام می باشد 0 در هنگامیکه تولید شیر اتفاق می افتد میزان تولید شیر کاهش می یابد و انرژی جهت بهبود وضعیت به مقدار اضافی در ذخایر بدن تقسیم می شود 0 درزمانیکه یک نوع جیره کاملاً مخلوط که برای گاوهای با تولید بیشتر تنظیم شده است در این صورت گاوهایی با تولید کمتر به سرعت اضافه وزن می یابند و به یک گاو چاق تبدیل می شوند 0 به منظور مدیریت وضعیت بدن دام بطور مؤثر در دوره های شیردهی بعدی با استفاده از یک نوع جیره کاملاً مخلوط جیره بایستی بطور شاخص دارای قابلیت تخمیر کمتر و سیر کنندگی بیشتر و محدود نمودن تولید شیر گاوهایی با تولید بالا باشد 0

سودمندیهای گروهبندی دامها :

اثرات بالقوه گروه بندی پرسود دهی در زمان بالا بودن قیمت خوراک و شیر افزایش می یابد 0 اخیراً در هنگامیکه قیمت شیر به مقدار زیادی متغیر می باشد احتمالاً قیمت مواد خوراکی به دلیل انتقال زیاد محصولات واستفاده از آنها در مورد تولید سوخت آلی در آینده در حد قابل پیش بینی باقی می ماند 0 گروه بندی گاوها براساس پاسخ فیزیولوژیکی آنها به جیره ها می تواند باعث افزایش سودمندی بواسطه تولید شیر ، افزایش موثر تولید شده و کاهش حذف گاوهای چاق شود0 هنگامیکه در طول دوره تولید شیر بالا میزان مواد مغذی مورد نیاز برای نگهداری دام کاهش می یابد در این صورت مصرف مواد مغذی زیاد می شود 0 در هنگامیکه به گاوهایی با تولید کمتر جیره ایی با مقدار پروتئین خام کمتر که به مقدار زیادی با احتیاج آنها جور می باشد داده شود در اینصورت ازت کمتری بصورت موادزائد دفع خواهد شد 0 کاهش مقدار پروتئین خام به میزان 2% برای مدت 120 روز در هر دوره شیردهی ( بعد از سه ماه ) منجر به کاهش ازت دفع شده / گاو / سال به میزان 9 کیلوگرم خواهدشد0

اثرات گروه بندی بر تولید شیر

میزان محدودیت در تولید شیر ناشی از استفاده از یک نوع جیره کاملاً مخلوط از یک مزرعه تا مزرعه دیگر متغیر است و بطور عمده ایی به میزان تغییرات در تولید شیر وابسته است 0 این حالت به این دلیل تنوع در پاسخ گاوهایی با تولید مختلف به تغییر جیره می باشد 0 ما این نکته را دریافتیم که هر گاوی که تولید شیر آن در حدود 5/22 تا 54 کیلوگرم / روز با 5/3% چربی تصحیح شده باشد بطور متفاوتی به کاهش علوفه موجود در جیره از 67% به 44% ماده خشک جیره پاسخ می دهند 0 در مورد گاوهایی که تولید شیر آنها کمتر از 5/40 کیلوگرم در روز است تولید شیر تحت تأثیر کاهش مقدار علوفه قرار نگرفته بود اما تولید شیر در مورد گاوهایی که میزان تولید شیر آنها از 5/40 کیلوگرم در روز بیشتر است بواسطه مصرف جیره ایی با مقدار علوفه محدود شده بود در مورد گاوهایی که تولید شیر آنها بیش از 5/40 کیلوگرم در روز است نسبت به گاوهای پرتولید که بیشتر آنها بیش از 54 کیلوگرم / روز با چربی اصلاح شده 5/3% می باشد استفاده از جیره با میزان علوفه زیاد تا حدود زیادی تولید شیر را محدود نمود 0 در مورد گاوهایی که با جیره حاوی علوفه کمتر تغذیه شده اند مصرف ماده خشک بیشتر بود 0 بنابراین عایدات ناشی از هزینه خوراک درمورد گاوهایی با تولید کمتر از 5/40 کیلوگرم / روز کاسته شد0اما این عایدات به مقدرا زیادی در مورد گاوهایی باتولید شیر بیش از 5/40 کیلوگرم روز بهبود یافت 0 نیازهای غذایی گاوهای شیری براساس تولید شیر و رشد متغیر است 0 اما عوامل مؤثر بر مصرف خوراک و تسهیم انرژی براساس شیردهی تغییر می یابد 0 به همین دلیل جهت مطلوبیت تولید در گاوهای پرتولید موجود در گام های آغازین شیردهی نسبت به گاوهای موجود را اواخر دوره شیردهی به جیره های کاملاً متفاوتی نیاز است 0

گاوهای پرتولید تمایل زیادی به خوردن خوراک ومصرف آن دارند و اصولاً این تمایل توسط پرشدن دستگاه گوارش محدود می شود 0 به دلیل اینکه لاکتوز تولید شده از گلوکز در غده پستانی تولید شیر را هدایت می کند پس گاوهای پر تولید بیشتر گلوکز در جگر نیاز دارند 0 جگر میتواند همزمان با افزایش مقدار نشاسته جیره ( اصولاً از دانه غلات ) و استفاده گاوهای پرتولید از جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا مقدار بیشتر گلوکز را تولید نماید 0 در گاوهای پرتولید به دلیل غلظت انسولین موجود در خون و حساسیت کم بافتها به انسولین مقدار کمی از انرژی برای حفظ وضعیت بدنی اختصاص می یابد یا به دو بخش زیادی از انرژی برای تولید شیر بکار می رود 0 در عوض استفاده از جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا در مورد گاوهای کم تولید می تواند باعث کاهش مصرف خوراک ، اضافه وزن و تغییر وضعیت بدنی و کاهش چربی شیر شود 0 همزمان باکاهش تولید در طی دوره شیردهی کنترل محدودیت مصرف خوراک توسط دستگاه گوارش کاهش می یابد و می توان گاوها را بدون محدودیت در تولید شیر با جیره حاوی علوفه بالاتر تغذیه نمود 0 مصرف خوراک بواسطه قابلیت تخمیر علوفه به مقدار زیادی محدود می شود ، هنگامیکه تولید شیر کاهش می یابد جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا که جهت تولید مقدار زیاد شیرلازم هستند می تواند مصرف خوراک را کاهش دهد 0 میزان نیاز به گلوکز کاهش می یابد به دلیل اینکه مقدار کمی گلوکز جهت تولید لاکتوز شیر مورد نیاز است و میزان غلظت گلوکز خون افزایش می یابد و باعث تحریک میزان ترشح انسولین می شود 0 انسولین بافتهای بدن را وادار به تولید چربی می کند و باعث اختصاص انرژی جهت وضعیت بدن در هنگام تولید شیر می شود 0 حساسیت بافتهای بدن به انسولین همزمان باکاهش هورمون رشد( و در نتیجه تولید شیر ) در طول دوره شیردهی کاهش می یابد به دلیل آنکه همزمان با پیشرفت شیردهی غلظت انسولین و حساسیت به انسولین افزایش می یابد انرژی زیادی در طی دوره ی شیردهی به بافتهای بدن اختصاص می یابد و همزمان باکاهش تولید شیر استفاده از جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا مقدار گلوکز پلاسما و انسولین را افزایش می دهد 0 بنابراین در هنگامیکه جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا جهت افزایش تولید شیر در گامه های آغازین شیردهی مورد نیاز هستند 0 این جیره ها تولید شیر را کاهش می دهد و منجر به چاقی سریع دام در اواخر دوره شیردهی می شود0 در هنگامیکه به گاوهایی با تولید شیر کمتر جیره هایی با قابلیت تخمیر بالا خورانده شود آنها آمادگی بیشتری برای کاهش مقدار چربـــی شیر می یابند 0 ما پاسخ تولید دام را به تغییرجیره با قابلیت تخمیر بالا با مقایسه ذرت با قابلیت تخمیر و رطوبت بالا و ذرت با قابلیت تخمیر و خشک ارزیابی نمودیم و این نکته را دریافتیم که اثر جیره بر چربی شیر در مورد گاوهایی با تولید بالا و کم برعکس می باشد 0 در هنگامیکه قابلیت تخمیر جیره افزایش می یابد چربی شیر در مورد گاوهایی با تولید کمتر مقدار چربی شیر بیش از 1 درصد کاهش می یابد 0امادر مورد گاوهای با تولید بالامقدار چربی شیر با بیش از 1 درصد افزایش می یابد0 کاهش چربی شیر در هنگامیکه انرژی بواسطه کاهش تولید چربی شیر کاسته شده و در دسترس بافت ها قرارمی گیرد می تواند منجر به افزایش سریع تغییر وضعیت بدنی شود 0

مقدار مناسب علوفه

میزان سیری دام در اثر مصرف جیره ها کلاً توسط مقدار و مشخصات علوفه از لحاظ هضم الیاف تعیین می شود اجزای دیگر جیره (همانند غلات ، مکمل های پروتئینی و چربی و فرآورده­های فرعی با مقدار الیاف بالا ) نسبت به فیبر موجود در علوفه به مقدار بسیار سریعتری هضم می شوند وبه سرعت از شکمبه عبور می کنند 0 این نکته مهم را بایستی متذکر شد که مقدار فیبر جیره مهم می باشد و مقدار فیبر موجود در علوفه اهمیت چندانی ندارد 0 این نکته اهمیت دارد به دلیل اینکه علوفه هایی با میزان فیبر بالا را می توان با مقدار بیشتری از کنسانتره کامل نمود 0 با اینکه میزان سیری دام در اثر مصرف فیبر موجود در علوفه نسبت به دیگر اجزای جیره زیاد می باشد اما میزان سیری دام در اثر مصرف فیبر به دلیل تفاوت در خصوصیات گوارشی در بین دامها تا حدود زیادی متفاوت است 0 در طی بسیاری از تجربیات یک واحد افزایش در قابلیت هضم فیبر موجود در علوفه با افزایش به میزان 2475/0 کیلوگرم به چربی اصلاح شده شیر به میزان 5/3%با استفاده از خوراک های علوفه ایی مرتبط بود 0 به هر حال پاسخ دام به مصرف خوراک و تولید دام با سودمندی ناشی از افزایش قابلیت هضم فیبر در گاوهای پرتولید نسبت به گاوهای کم تولید بیشتر بود 0 ما این نکته را دریافتیم که در هنگامیکه تولید شیر گاوها از 5/31 به 54 کیلوگرم / روز افزایش می یابد به ازای هر درصد افزایش در قابلیت هضم فیبر در آزمایشگاه پاسخ دام به تولید شیر با چربی استاندارد از صفر تا 9/0کیلوگرم / روز متغیر است 0 در حقیقت فیبر ناشی از گیاهان علوفه ایی دائمی همانند علف باغ نسبت به فیبر موجود در گیاهان علوفه ایی یکساله همانند سیلوی ذرت یا یک گیاه علوفه ایی از خانواده بقولات همانند یونجه به میزان بیشتری دام را سیر می­کند0 با وجود قابلت هضم بالا ولی بازهم عبور آنها از شکمبه با روند کندتری صورت می­گیرد 0 به همین دلیل بایستی مصرف گیاهان علوفه ایی دائمی و علوفه ایی که مخلوطی از گیاهان خانواده بقولات هستند را در جیره گاوهای پرتولید که میزان خوراک مصرفی آنها با پرشدن دستگاه گوارش معین می شود محدود کرد استفاده از علوفه هایی که حاوی مقادیر قابل توجهی از علف باغ هستند در مورد گاوهایی کم تولید تر که مصرف خوراک به مقدار کمتری توسط پرشدن دستگاه گوارش تعیین می شود به نحو بهتری باعث رسیدن به هدف خواهند شد0

برگرفته از نشریه علمی آموزشی و ترویجی شرکت تعاونی گاوداراران صنعتی خراسان